በጠቅላይ ሚኒስትሩ የፓርላማ ቆይታ የተነሱ ዋና ዋና ነጥቦች

ዛሬ ህዳር 6 ቀን ጠቅላይ ሚኒስትር አብይ አህመድ በተወካዮች ምክር ቤት ቀርበው ለቀረቡላቸው ጥያቄዎች እና ወቅታዊ ጉዳዮች ላይ ማብራሪያ ሰጥተዋል። መልስ የሰጡባቸውን ዓበይት ጉዳዮች በዚህ መልኩ አጠናቅረናቸዋል።  

ግብርናን በተመለከተ ኢትዮጵያ፡-

• ስንዴ ወደውጪ መላክ የምትችልበት ደረጃ ላይ ደርሳለች 
• የሩዝ ምርት ከውጪ ማስገባት የምታስቀርበት አቅም ላይ ደርሳለች 
• የቡና ምርት በዚህ አመት በ20% ያድጋል
• የግብርናው ዘርፍ ዋና አላማ በሬንና ገበሬን መለያየት እና በሬን ለእርሻ ማዋል ቀርቶ ማድለብ መጀመር ነው

ኢንደስትሪን በተመለከተ፡- 

• የኢንደስትሪው ዘርፍ 4.9% እድገት ቢያሳይም ከአምናው ቅናሽ አሳይቷል
• “ኢትዮጵያ ታምርት” በሚለው ፕሮጀክት የቆሙ ኢንደስትሪዎች ስራ ስለጀመሩ ጥሩ እመርታ አሳይቷል 

አገልግሎት ሰጪ ድርጅቶችን በተመለከተ፡-

7.6% እድገት አሳይተዋል፤ ዋና ዋናዎቹ፡

1. የኢትዮጵያ አየር መንገድ - ከኮሮና ጊዜ ጀምሮ ተደራሽነቱ አስፍቷል
2. ኢትዮቴሌኮም - በለውጡ ማግስት 37 ሚሊዮን የነበሩት ደንበኞች አሁን 68.9 ሚሊዮን ደርሰዋል

• ተደራሽነት እና ውጤታማነት ላይ ያተኩራል
• ሞባይል ባንኪንግ ከ25.5 ሚሊዮን በላይ ደንበኞች አሉት፤ ይህም 134 ቢሊዮን ብር በላይ የንግድ ልውውጥ እንዲካሄድ አስተዋጽኦ አድርጓል
• በርካታ የግል እና የመንግስት መስሪያ ቤቶች በቴሌኮም አገልግሎት መጠቀም ጀምረዋል

1. የፋይናንስ ሴክተር - በ21% እድገት አሳይቷል፣ አጠቃላይ ሃብቱም 2.3 ትሪሊየን ብር ድርሷል።    

• በባንክ በኩል 82.2 ሚሊየን የባንክ ደንበኞች ተፈጥረዋል
• 1.6 ትሪሊዮን ብር በባንክ ተቀምጧል
• ብድር በ29% አድጓል - 353 ቢሊየን ብር ብድር ተሰጥቷል
• ማክሮ ኢኮኖሚው ከአምናው 6.4% ወደ 7.5% አድጓል

የዋጋ ንረትን በተመለከተ፡-

• በፍላጎትና አቅርቦት መሃል ካለው ክፍተት በተጨማሪ ጦርነት አባብሶታል። ይህን ለማስተካከልና ገበያን ለማረጋጋት፡

1. የእሁድ ገበያ - ገበሬው ምርቱን ይዞ የሚቀርብባቸውና ሸማቹን ቀጥታ የሚያገኝባቸው ቦታዎች ተዘጋጅተዋል
2. የተማሪዎች ምገባ - ኢትዮጵያ በቀን ሁለት ጊዜ 9.5 ሚሊዮን ተማሪዎች ትመግባለች። 
3. አዲስ አበባ ውስጥ ምንም ገቢ የሌላቸው ከ30 ሺ በላይ ችግረኛ ሰዎች ምሳ የሚበሉበት ቦታም ተዘጋጅቷል። 

ትምህርትን በተመለከተ፡-  

• ላለፉት 4 አመታት አዲስ ዩኒቨርሲቲ አልተከፈተም። ወደፊትም በቅርቡ አይከፈትም። የሚያስፈልገው አጠቃላይ የትምህርት ስርዓት ለውጥ ነው። 
• መዋዕለ ህጻናት በብዛት እየተከፈቱ ነው። ገንዘብ፣ ጉልበት፣ ጊዜ መውጣት ያለበት ከመሰረቱ ላይ ነው። 

የዋጋ ግሽበት፡-

• የገበያ ትስስር ላይ ችግር አለ። ብላቴ የሚበቅል ሙዝና ፓፓያ፣ ጨንቻ እና ጅማ የሚበቅል አፕል አዲስ አበባ ገበያ መድረስ አቅቶት ይበላሻል። በሌላ በኩል ኢትዮጵያ አፕል ከውጪ ታስገባለች። 
• የሌማት ትሩፋት የተባለ ፕሮጀክት ተጀምሯል። ከመሰረታዊ የምግብ አቅርቦት በላይ የተመጣጠነ ምግብ አቅርቦት ላይ የሚሰራ ነው። ማር፣ ዶሮ እና እንቁላል እርባታ፣ ላምና እርባታና ወተት አቅርቦት ላይ ይሰራል። 
• ሩዝ፣ ስንዴ፣ በቆሎ ምርት ላይ በስፋት እየተሰራ ነው።
• በሚቀጥሉት 4 አመታት እንደ አረንጓዴ ልማትና የከተማ ግብርና ባሉ ፕሮጀክቶች ኢትዮጵያ ውስጥ ምግብ አጀንዳ እንዳይሆን ይሰራል። 

ለዋጋ ግሽበት መፍትሄ፦

• ምርታማነትን መጨመር
• ብክነት መቀነስ
• ማዕድ ማጋራት
• ከሌብነት መታቀብ
• ከግጭት ሰላምን መምረጥ

ከውጪ የሚገቡ ሸቀጦችን እቀባ በተመለከተ፡-

• ኢትዮጵያ ከውጪ በመደበኛ መንገድ በሚገቡ ሸቀጦች ብቻ ሸቀጦች ብሄራዊ ባንክ የሚያውቀው 18 ቢሊየን ብር ታወጣለች
• ከ 6000 በላይ ሸቀጦች ከውጪ የሚገቡ ሲሆን አሁን እቀባ የተደረገው 38ቱ ላይ ብቻ ነው
• እቀባው ለሃገር ውስጥ ምርቶች እድል ይሰጣል፤ ፍራፍሬ፣ ጭማቂ፣ ውሃ፣ ሳሙና በሃገር ውስጥ የሚመረቱ ናቸው። 
• እቀባው የጥቁር ገበያን ንግድ እንደሚያዳክም ይታመናል
• እቀባው መሰረታዊ ባልሆኑ ሸቀጦች ላይ ያተኮረ ነው
• በእቀባው የሚጎዱ ግለሰቦች ቢኖሩም እንደሃገር ግን አትራፊ ነው

ኢንቨስትመንትን በተመለከተ፡-

• ኢትዮጵያ ውስጥ መሬት የመንግስትም የህዝብም አይደለም፣ የደላሎች እና የሌባ ሹመኛ ሆኗል፤ ስር ነቀል ማስተካከያ ያስፈልጋል፤ ቢያንስ በከተሞች መሬት የግለሰብ መሆን አለበት። 
• ኢንቨስተሮች በኢንቨስትመንት ኮሚሽን በኩል ሲስተም ቢስተካከልም ለመጠቀም ተነሳሽነታቸው አነስተኛ ነው፤ የሚፈለገው መሬት ወስዶ፣ መሰረት አውጥቶ፣ ብር ከባንክ መበደር ነው። ይህ መቅረት አለበት።     

የከርሰ ምድር ውሃን በተመለከተ፡-

• ኢትዮጵያ የከርሰ ምድር ውሃ ሃብት አላት፤ በርካታ ፓምፕ በማስገባት የመስኖና የግድብ ስራዎች እየተሰሩ ነው

ጤናን በተመለከተ፡-

• እንደትምህርት ስራ ይጠይቃል። የግሉ ዘርፍም መሳተፍ አለበት

ስራ አጥነትን በተመለከተ፡- 

• ኢትዮጵያ ውስጥ ስራ አለ፣ ሰራተኛም አለ። ሁለቱን ለማገናኘት የሰራተኛና ክህሎት ሚኒስቴር እጅግ አመርቂ ስራ እየሰራ ነው። 
• የቅጥር መረጃን ዘንድሮ አሳክተናል። በተዘረጋው ሲስተም መሰረት በየቀኑ ስንት ሰው ስራ አገኘ የሚለውን ማወቅ ይቻላል። 
• በዚህ አመት ከ 3 ሚሊየን በላይ ሰው ስራ ለማስያዝ እየተሰራ ነው
• የህዳሴ ግድብ፣ የኮይሻ ፕሮጀክት፣ ግብርናው፣ የከተማ ህንጻ ግንባታዎች ስራ ይፈጥራሉ። 
• የተማረም ያልተማረም ስራ እንዲይዝ ያስፈልጋል፣ ምክንያቱም ዜጋ ስራ ካልያዘ ክላሽ ያነሳል፣ ለሃገር ፈተና ይሆናል። 

ቱሪዝምን በተመለከተ፡-

• የብልጽግና አእማድ ዋናው አገልግሎት ሰጪ ዘርፉ ነው
• ላሊበላ በፈረንሳይ መንግስት ድጋፍ እየታደሰ ነው
• ዩኒቲ ፓርክ ራሱን ችሎ ለኢዮቤልዩ ቤተመንግስትንም እድሳት እያዋጣ ነው። 
• በርካታ ውድና ታሪካዊ ሃብቶችን የያዘው ኢዮቤልዩ ቤተመንግስት በሚቀጥለው አመት ለህዝብ ክፍት ይሆናል
• ጎርጎራ ፕሮጀክት እጅግ ግዙፍና ውብ ነው። ሲያልቅ በ30 ደቂቃ የሃይቅ ላይ ጉዞ ዳጋ እስጢፋኖስ መሄድና የፋሲልና ሱስንዮስን መቃብሮች የመሰሉ ታሪካዊ ቦታዎች ማየት ይቻላል
• አዲስ የተከፈተው ፓርክ በአንድ ሰንበት ብቻ ከመቶ ሺ በላይ ህጻናት ጎብኝተውታል
• የሃገር ውስጥ ቱሪዝም በዚህ አመት በ8% አድጓል
• በአዲስ አበባ ከ400-500 ቢሊየን ብር ወጪ የሳተላይት ከተማ እየተገነባ ነው። የሃገር ኩራት ይሆናል ተብሎ ይጠበቃል።  

ድርድሩን በተመለከተ፡-

• “የማያልቅ ጦርነት ውሃ በወንፊት ነው፤ እየተዋጉ መኖር የለም። ሰላምና ብልጽግናን ለማስቀጠል ጦርነት ማቆም አለብን”
• የኢትዮጵያን ልዕልናና አንድነት የሚገዳደር ነገር መፋለም ያለ የሚኖር ነው፤ ከዚያ በመለስ ደግሞ መነጋገር ያስፈለጋል። 
• የትግራይ ህዝብ የጥይት ድምጽ አይስማ የተባለው በመንግስት በኩል ከጦርነቱ በፊት ነበር። 
• “ጦርነቱ ሰሜን ሸዋ ደርሶ ከዚያ ሲቀለበስና እስረኞች ሲፈቱ ብዙዎች ተቀይመዋል። እኛ ግን ይህንን ያደረግነው ከሰላም ስለምናተርፍ ነው
• “በሰላም የሚጎዳ ኢትዮጵያዊ የለም አይባልም” ከጦርነቱ አትራፊ ነጋዴዎች አሉ። 
• ሰላም ሲሆን ጦርነት፡ ጦርነት ሲሆን ሰላም የሚሉ “ግራ የሚያጋቡ” አሉ። 
• “ብዙ ችግር አለብን፤ ነገር ግን  መነጋገር፣ መደማመጥ፣ መልሶ መመርመርና መጨረስ” ያስፈልጋል
• ተነጋግረው የተስማሙት ሁለቱም ወገኖች ቃላቸውን መጠበቅ አለባቸው። “ተወያይተናል፣ ተስማምተናል፣ ፈርመናል። ለዚህ አበክረን መስራት አለብን”
• “ህገ መንግስቱ ከአሸባሪ አትደራደር አይልም፤ አታስታጥቅ ነው የሚለው”

ወልቃይትን በተመለከተ፡-

• ወልቃይትን በተመለከተ ብዙ ሴራዎች አሉ። እነዚህ ውስጥ የኢትዮጵያ መንግስት እጅ የለበትም። 
• ወልቃይት ለትግራይ ወይም ለአማራ ይሁን የሚል አጀንዳ ፕሪቶሪያ ላይ አልተነሳም፤ ጉራጌ ክልል ይሁን አይሁን የሚለው እንዳልተነሳው ሁሉ። 
• ህወሃት ከህገመንግስቱ በፊት በሃይል ወልቃይትን ወደትግራይ ጠቅልሏል። ያሁኑ መንግስት ተመሳሳይ ስህተት መስራት አይፈልግም። 
• ወልቃይት የሁለቱም ህዝቦች ድልድይ ነው። 
• መንግስት ውስጥ ስራቸውን በትክክል የማይሰሩ ግለሰቦች ቢኖሩም የሰላም ሂደቱ እንዳይሰናከል ጥንቃቄ እየተደረገ ነው። 
• ብልጽግና ማለት ኢትዮጵያ እንዳልሆነው፣ አብን ማለት አማራ እንዳልሆነው፣ ህወሃትም የትግራይ ህዝብ ማለት አይደለም። ስለዚህ የትግራይን ህዝብ የተቀረው የኢትዮጵያ ህዝብ ማገዝ አለበት ለመልሶ ግንባታ። 
• “ትግራይ ገብተን ያየነው ህዝቡ ሰላም፣ ውሃ፣ መብራት እንደሚፈልግ ነው”
• ህወሃት የአማራን ህዝብ ከወልቃይት ከዚህ በፊት ስላፈናቀለ ሪፈረንደም ቢደረግ አማራ ይጎዳል የሚሉ ወገኖች አሉ፣ አሁን ደግሞ በጦርነቱ የትግራይ ተወላጆች ስለተፈናቀሉ ትግራይ ትጎዳለች የሚሉ ወገኖችም አሉ። 

በጦርነት የተጎዱ ቦታዎችን በተመለከተ፡-

• መደገፍ፡ እህል በማቅረብ፣ ምርት በመሰብሰብ በሌሎችም መደገፍ
• መገንባት፡ የተጎዱ መሰረተ ልማቶችን መልሶ መገንባት 
• መመለስ፡ በጦርነቱ የተፈናቀሉ ሰዎችን ወደቀያቸው መመለስ ላይ እየተሰራ ነው።    

ኦነግ ሸኔን በተመለከተ፡-

• “በሽብር የሚገኝ ነጻነት፣ ዲሞክራሲ፣ ዘላቂ ጥቅም የለም”
• ሸኔ እንኳን ለመንግስት ለሚልኩትም ያስቸገረ የማይጨበጥ፣ ስርዓት የሌለው ቡድን ሆኗል
• ለኦሮሞ ቆምኩ ቢልም ኦሮሞና ኦሮሚያን እያደናቀፈ ይገኛል
• ሸኔን ጨምሮ ለማንም የታጠቀ ቡድን ያለን መርህ ተመሳሳይ ነው፤ በትጥቅ የሚመጣ መፍትሄ የለም፣ በንግግር መስማማት ይቻላል።
• መንግስት ሰፊ ስራ እየሰራ ቢሆንም ስራው ቀላል አይደለም

አዲስ አበባ እንዳይገቡ የተከለከሉ መንገደኞችን በተመለከተ፡-

• አዲስ አበባ መገደኞች እንዳይገቡ የሚከለከሉት የሽብር ጥቃቶችን ለመከላከል ነው
• የተከፈላቸውና ለሽብር ስራ የተሰማሩ ወጣቶች አሉ
• በዚህ ጉዳይ መጉላላት የሚደርስባቸው ዜጎች ቢኖሩም ለሃገር ሰላም ነው ተብሎ መታሰብ አለበት

ሙስናን በተመለከተ፡-

• ሙስና በጣም ተንሰራፍቷል፤ የተሰረቀን ገንዘብ ወደ ህጋዊ መስመር ማምጣት ይከብዳል
• “እንደማህበረሰብ ሁሉም ተቋማት ውስጥ ሌብነትን እየተለማመድን ነው”
• የፍትህ ስርዓቱ ውስጥ ሙስና በከፍተኛ ሁኔታ ተንሰራፍቷል፣ “በቴሌግራም ቻናል ከፍተው ጉቦ የሚላላኩ ዳኞች አሉ”
• ይህን ለማጥራት እየተሰራ ነው፣ እንደተፈለገው ግን እየሄደ አይደለም

የኢትዮጵያ ዲፕሎማሲ መርሆች፡-

• ነጻነት፣ እኩልነትና ፍትሃዊነት 
• ለአፍሪካ ችግር አፍሪካዊ መፍትሄ መፈለግ
• በርካታ ችግር ቢኖርም በጋራ ማሸነፍ (win-win situation)

ዲፕሎማሲን በተመለከተ፡-

• ባለፉት 3 ወራት ከጎረቤት ሃገራት ጋር አበረታች ለውጥ አለ፣ ሱዳንን ጨምሮ
• በአለማቀፍ መድረኮች ላይ ሱዳን ከኢትዮጵያ ጎን ቆማለች፣ ከህወሃት ጋር በተደረገው የመጨረሻ ውጊያም ሱዳን አልተሳተፈችም
• በሰላም ስምምነቱ ላይ ለተሳተፉ ግለሰቦችና ተቋማት እንዲሁም ሃገሮች ኢትዮጵያ ታመሰግናለች
• ሁሉም ዜጋ ለሃገሩ ዲፕሎማት መሆን አለበት፣ በማህበራዊ ሚዲያዎች ላይ ጭምር
• የኢትዮጵያ ዲያስፖራ ባሉበት የውጪ ሃገራት በመንግስት ስራዎች፣ ፓርላማዎች ውስጥ ተመራጭ በመሆን ሃገራቸውን መደገፍ አለባቸው 
• በ50ዎቹ ዩኒቨርስቲዎች ውስጥ የሚገኙት ከ50 ሺ በላይ ምሁራን በጥናታዊ ስራዎች በዲጂታል አውድ ውስጥ ውጤት ማምጣት አለባቸው
• “የኢትዮጵያ ታክሲ ማህበራት መንግስት ባይደግፋቸውም መንግስትንና ሃገራቸውን ለመደገፍ ያደረጉትን ጥረት የኢትዮጵያ መንግስት ያመሰግናል”

ብሄራዊ ምክክርን በተመለከተ፡-

• የምክክር ኮሚቴው አባላት የሚሳካላቸው የህዝብ ድጋፍ ሲያገኙ ነው
• መንግስት ሙሉ ድጋፍ አለው
• ምክክሩ በአግባቡ ከሄደ ለኢትዮጵያ ትልቅ እድል ነው፤ 70-80% ችግራችንን ሊያቃልል ይችላል